Hoe interpreteer je een Spaans wijnetiket? Een introductie.

Crianza, reserva, Denominación de Origen, Vino de Mesa, Vino de Pago, … Het zijn slechts enkele van de vele termen die je op een Spaans wijnetiket kan terugvinden. Om tussen de bomen het bos weer te zien staan, beperken we ons in deze blog tot de eerste twee en bij uitbreiding de terminologie die hoort bij het rijpen en bewaren van de wijnen vóór ze op de markt komen.

Want zo eenvoudig is het: woorden als crianza, reserva, roble,… staan voor de tijd die een wijn heeft doorgebracht op houten vat én op fles voor je die fles in de winkel kan kopen. Een paar algemene toelichtingen:

Waartoe dient een rijping op houten vat? En het extra wegleggen van de wijn op fles?

Ook over dit thema kunnen we, heel toepasselijk, een hele boom opzetten. Maar dat is voor een volgende blog. Samengevat: houtrijping geeft de wijn bepaalde aroma’s mee. Het zorgt ook voor structuur, bewaarcapaciteit, kleurstabiliteit. En een (meestal eiken) vat laat ook net genoeg lucht door om de wijn zachter, subtieler te maken en het maakt dat de wijn enigszins evolueert. Al bij al veel voordelen voor één recipiënt. Er is nu een trend naar minder houtlagering, het gebruik van andere recipiënten, lichtere wijnen, meer natuurlijke smaken. Maar ook dat is iets voor later, je bent van ons nog niet verlost!

Het verder rijpen op fles brengt de wijn dan helemaal in balans.

Bestaat er een reglementering?

Jazeker. Maar het is belangrijk te weten dat de lokale Consejo Regulador die de wetgeving voor een bepaalde wijnregio vastlegt, uiteindelijk de touwtjes in handen heeft. Wat met zich meebrengt dat eenzelfde term niet altijd dezelfde lading dekt, ook niet op het kwalitatieve niveau… We geven op het eind van dit stukje enkele concrete voorbeelden.

Welke zijn die termen?

Zoals je begrijpt uit voorgaande lijnen: elke wijnregio, elke D.O. heeft zijn eigen reglementering. Heel algemeen kan je ze als volgt samenvatten:

• Joven: de wijn heeft géén of slechts een heel beperkte houtlagering gehad. Meestal zijn dit dan ook jong, fruitige rode wijnen, gemaakt om te drinken binnen enkele jaren na het oogstjaar.

• Roble (letterlijk: eik): wordt gebruikt voor rode wijnen met een houtlagering van minimum één maand. Ook hier gaat het meestal om jonge, fruitige wijnen die tegelijk de aroma’s hebben van een korte, intense rijping op houten vat.

• Crianza (letterlijk: opvoeding): Wordt zowel voor wit als rood gebruikt. De witte wijn moet zeker 12 maanden in de kelders van de bodega rijpen, waarvan minstens 6 maanden op vat. Voor rode wijn wordt dat: minstens 24 maanden in de bodega, waarvan weerom minstens 6 maanden op vat. Een rode crianza komt dus pas ten vroegste het derde jaar op de markt.

• Reserva (letterlijk: reserve, voorraad): in principe ondergaan reserva wijnen een extra selectie op kwaliteit. De witte en rosé reserva’s mogen pas het derde jaar op de markt gebracht worden en moeten een minimum houtlagering van 6 maanden krijgen. Rode reserva’s worden ten vroegste na 3 jaar te koop aangeboden. Van die 3 jaar moeten ze zeker 12 maanden rijpen op vat.

• Gran Reserva: ook Gran reserva wijnen worden extra geselecteerd op kwaliteit, de kwalificatie gran reserva wordt alleen gebruikt voor de beste oogstjaren. Voor wit en rosé geldt: minstens 6 maanden op vat en 48 maanden op fles. Ze worden dus pas verkocht in hun 6de jaar. Rood: minstens 18 maanden op vat en in totaal zeker 60 maanden in de bodega. 

Zoals al aangehaald: de regio’s behouden de vrijheid, en geven de regels een eigen interpretatie. Er is wél overeengekomen dat de maximale capaciteit van een vat 330 liter is. Voor alle duidelijkheid: dat geldt alleen voor wie één van voornoemde termen op z’n etiket wil zetten. Er zijn meer en meer wijnmakers die bijvoorbeeld grotere foeders van 1000 of zelfs 5000 liter bezigen…

Enkele voorbeelden uit de praktijk:

• Rioja: om binnen de D.O.Ca. Rioja de naam crianza op een fles te mogen zetten, rijpt een rode wijn zeker twee jaar: minstens twaalf maanden op eiken vaten van 225 liter en minstens twaalf maanden op fles. Het rijpen van de wijn mag pas beginnen vanaf 1 oktober en kan niet onderbroken worden. Het tellen zelf van de rijpingperiode begint ten vroegste op 1 december van het oogstjaar. De witte crianza’s en de rosé’s komen ook ten vroegste het derde jaar op de markt, na een minimum van 6 maanden op vat. 

• Ribera del Duero: een wijn mag crianza genoemd worden na 24 maanden rijping. De rode wijn moet minstens 12 maanden op vaten van maximum 330 liter liggen. Daarna moet hij ook nog eens minstens 12 maanden op fles. Rosé: 6 maanden vat, de rest op fles. Voor witte wijn is er geen regeling voorzien, rode wijnen moeten minstens 75% tinto del païs (tempranillo) bevatten, de rosé’s 50%. Een Ribera reserva is minstens 36 maanden oud en heeft minstens 12 maanden op vat gelegen. Een gran reserva is zeker 5 jaar oud en van die 5 jaar rijpt hij minstens 2 jaar op vat.

Als je weet dat er meer dan 60 D.O.’s zijn in Spanje, en daarnaast nog een veelvoud aan Vino de la Tierra, Vino de Pago, Vino de Mesa,… die elk hun eigen regels hebben en dat die regels ook regelmatig veranderen en zo meegaan met de geest van de tijd, begrijp je dat wij de raad geven om uw oor te rade te leggen bij de geëngageerde wijnhandelaar. En vooral: te proeven!