D.O.Ca Rioja, het bekendste Spaanse wijngebied
De D.O.Ca Rioja is één van de oudste en meest bekende Spaanse wijngebieden. De Oude Romeinen maakten al wijn in het gebied en na de Reconquista (711–1492) kwam er onder stimulans van de kloosters een nieuwe en verdere ontwikkeling van de wijnbouw.
De druifluis en de opkomst van Rioja
De grote boost kwam er met de vernietiging van de Bordelese wijngaarden door Oïdium en de druifluis (Phylloxera) in de tweede helft van de 19de eeuw. Franse agenten kwamen in Rioja wijn zoeken, tot wel 50 miljoen liter per maand. Rond 1900 werd de streek echter zelf geteisterd door de druifluis. Daarna volgde de burgeroorlog en ook de Tweede Wereldoorlog waardoor pas in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw er weer een heropleving van de wijnbouw kwam. Deze heropleving werd later nog verstrekt door de toetreding van Spanje tot de EEG in 1986. In 1925 ontving Rioja als eerste de classificatie van D.O. (Denominaciòn de Origen) en in 1991 als eerste die van D.O.Ca (D.O. Calificada).
Alavesa, Alta en Oriental
Rioja ligt in het dal van de Ebro, ongeveer 100 kilometer ten zuiden van de driehoek Bilbao-San Sebastian-Atlantische kust. Ondanks de relatieve nabijheid van de zee heerst er niet echt een maritiem klimaat: een reeks bergketens schermen de streek in het Noorden af van het koelere, regenachtige Atlantische weer. Er zijn drie deelgebieden: Rioja Alavesa en Rioja Alta in het westen en Rioja Baja, ondertussen Rioja Oriental genoemd, in het oosten.
Alta en Alavesa vormen de hoogvlakte van Rioja, 400 tot 500 meter boven de zeespiegel. Het klimaat is er iets koeler en de bodem is er gezegend met klei, kalksteen en zandsteen. Hier worden de fijnere wijnen gemaakt, frisser en eleganter dan de strengere en alcoholrijke wijnen van het eerder warme en droge Rioja Oriental, waar garnacha een belangrijk deel van het areaal uitmaakt. Toch spelen vooral de lokale microklimaten een bepalende rol voor de kwaliteit van de wijnen en zijn er ook in Rioja Oriental geweldig goede wijnen te vinden.
De druiven
De hoofddruif is tempranillo, een druif die mooi gedijt in het relatief koelere Alta en Alavesa. Het is een vroegrijpe druif die goed bestand is tegen oxidatie. Omdat ze relatief snel evolueert, wordt ze dikwijls gemengd met enkele andere soorten uit de regio. De belangrijkste zijn garnacha, mazuelo (cariñena) en graciano. Veel van de blends worden gemaakt met drie of vier van deze soorten. Tempranillo staat voor elegantie en fruitigheid, garnacha voor kracht en alcohol, mazuelo dan weer voor kleur en tannines en graciano voor frisheid en fijne aroma’s. Soms wordt er zelfs viura (macabeo, een witte druif) toegevoegd om de wijn toegankelijker te maken.
Typisch voor Rioja is de houtlagering op Bordelese vaten van 225 liter. Tot voor enkele jaren werd daarvoor vooral Amerikaans eik gebruikt, want die zorgt voor meer uitgesproken vanilletonen. Meer en meer wordt nu ook Franse eik gebruikt met de kenmerkende zachtere en nobele aroma’s.
Veelzijdige wijnen
Naargelang vinificatie en rijping produceert Rioja dus een veelzijdig pallet van rode wijnen, gaande van moderne, soepele, fruitige wijnen tot de bijzonder complexe, fluwelen, soms krachtige crianza’s en reserva’s. Er leeft trouwens een nieuwe trend, ingeleid door enkele vooruitstrevende bodega's en wijnmakers: de Vino de Autor, signatuurwijnen die dikwijls de richtlijnen van de Consejo regulador niet volgen. Een interessante tendens die we met aandacht volgen.
Bovendien heeft de Consejo zelf wat veranderingen doorgevoerd in een streven naar meer terroirgedreven wijnbouw en monocépagewijnen. Er werd een cirkelsysteem opgesteld met 4 ringen, met als buitenste ring de generieke Riojawijnen, en een binnenste ring die voorbehouden is voor 'Viñedo Singular', een welbepaald stukje wijngaard van minstens 35 jaar oud waar dan nog striktere regels voor wijnbouw en productie gelden: de zogenaamde 'single vineyard wines'. Daartussen twee niveau's: 'Vino de zona', de 3 klassieke regio's (Alta, Alavesa, Oriental) en 'Vino de Municipio', op hoogte van de verschillende dorpen en stadjes (een 140-tal).
Witte en rosé wijnen
Niet te vergeten: er worden ook witte wijnen gemaakt in Rioja. Daar zijn de belangrijkste drie druiven viura, garnacha blanca en malvasia. Zonder houtlagering staan ze voor eerder frisse wijnen, mét houtlagering voor volle, meer belegen bewaarwijnen. De voorlopig zeldzame tempranillo blanco blijkt een nieuweling met groot potentieel. Sinds 2007 zijn ook verdejo, sauvignon blanc en chardonnay erkende druivensoorten in Rioja. Voor rosado wordt gewoonlijk tempranillo gebruikt en de laatste jaren zijn een aantal lokale druiven begonnen aan een opmars, zoals maturana tinta en maturana blanca, monastel, torrontés, ...
Onze Rioja-bodegas: